Τέχνη και Πολιτισμός στη σύγχρονη Ελλάδα και ο ρόλος τους στις τοπικές κοινωνίες

12/06/2011

Του Ανδρέα Μπαλόκα

Πολιτισμός και τέχνη είναι αλληλένδετοι όροι στο πέρασμα αιώνων που σηματοδοτούν την ιστορία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος στην εξέλιξη του και ως σήμερα είχε πάντα την ανάγκη να εκφραστεί φιλοτεχνόντας μέσα από τις καθημερινές δραστηριότητές του, βάζοντας την προσωπική παρακαταθήκη του ως μέλος μιας κοινωνίας

και δημιουργώντας την πολιτιστική ταυτότητα ενός συνόλου.

Ποιος δεν έχει εντυπωσιαστεί αλλά και δεν έχει νιώσει περήφανος για τα έργα τέχνης των προγόνων μας που μέσα από αυτά μας συνδέουν με το παρελθόν αλλά και μας δίνουν τα εφόδια για να συνεχίσουμε την προσπάθεια δημιουργίας του πολιτισμού σήμερα.

Είναι όμως σαφές ότι οι έννοιες τέχνη και πολιτισμός έχουν διευρύνει τόσο τη διάσταση όσο και το περιεχόμενό τους. Δεν ταυτίζονται μόνο με την πολιτιστική κληρονομιά και τις υψηλές καλλιτεχνικές δημιουργίες. Στις νέες απαιτήσεις και στα νέα διλήμματα που θέτει ο σύγχρονος πολιτισμός συμπεριλαμβάνονται όχι μόνο η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά ευρύτερα ο πολιτισμός της καθημερινότητας.

Το φυσικό και δομημένο περιβάλλον, η αισθητική και η λειτουργικότητα των πόλεων, η διαμόρφωση του τοπίου (αρχιτεκτονική και χωροταξία), οι πνευματικές αξίες των καθημερινών βιωμάτων, η πολυπολιτισμικότητα των σύγχρονων κοινωνιών και κυρίως, ο ψηφιακός πολιτισμός.

Ο εκδημοκρατισμός δεν σημαίνει μόνο διάδοση της κουλτούρας και ίσες ευκαιρίες στην πρόσβαση και τη συμμετοχή αλλά και αλλαγή της ίδιας της κουλτούρας και των ορίων της στη βάση των αρχών της ελευθερίας της δημιουργίας, του σεβασμού της διαφορετικότητας και του πλουραλισμού. Έρχονται λοιπόν στο προσκήνιο νέα αιτήματα όπως η ανακατανομή του πολιτισμικού κεφαλαίου, οι εγγυήσεις της διαφορετικότητας και του πλουραλισμού, η ανάγκη πολιτιστικής κινητικότητας και οι όρους της πολιτισμικής δημοκρατίας στην εποχή του διαδικτύου.

Όλο και πιο έντονη είναι η επιθυμία τελευταία να γίνεται η πολιτιστική έκφραση χώρος όπου αναγνωρίζεται στον πολίτη η ατομικότητά του, οι ανάγκες και οι επιθυμίες του και όπου πραγματοποιείται η ενσωμάτωση της δημιουργικότητάς του και της ευαισθησίας του στην κοινωνία.

Τα σύγχρονα έργα τέχνης είναι ένας τρόπος έκφρασης ανησυχίας και πνεύματος των πολιτών που αναδεικνύουν τάσεις δημιουργίας νέου πολιτισμού μέσα από τις αντικειμενικές δυσκολίες μιας σύγχρονης κοινωνίας που στο πείσμα των καιρών θέλει και οφείλει να αντισταθεί στην προσπάθεια παγκοσμιοποίησης και ισοπέδωσης της κουλτούρας κάθε χώρας η τόπου.

Ο πολιτισμός και η τέχνη οφείλει να αποτελεί κορμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας κάθε πολίτη και το αίτημα αυτό διαμορφώνει νέες απαιτήσεις , που δεν καλύπτονται όταν ο άνθρωπος απλώς εξασφαλίζει τη στοιχειώδη υλική βάση για τη διαβίωσή του. Το κράτος που σέβεται τον πολίτη οφείλει να συμπεριλάβει, να υπηρετήσει και να αναγνωρίσει τα πολιτιστικά δικαιώματα για όλους και για όλες ως αναπόσπαστο στοιχείο των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων του. Η ανάδειξη και η διάδοση των θεμελιωδών αξιών του ελληνικού πολιτισμού όπως η ελευθερία της έκφρασης και η δημοκρατία, η ενσωμάτωση του διαφορετικού χωρίς προκαταλήψεις και φοβίες, η αποδοχή της πολυπολιτισμικότητας ως αρχής για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών, προσφέρουν στη χώρα μια ξεχωριστή θέση στον σύγχρονο κόσμο.

Την παρακμιακή αδυναμία πολιτιστικής έκφρασης της σημερινής κοινωνίας έρχονται να ταράξουν οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι με τις ποικίλες δράσεις τους αφυπνίζοντας μας από τον πολιτισμικό λήθαργο. Η σημερινή κοινωνία έχει την ανάγκη να επικοινωνεί μέσα από τους πολιτιστικούς συλλόγους μαθαίνοντας την τοπική ιστορική κληρονομία τους και διασφαλίζοντας την να την μεταφέρουν στις επόμενες γενιές.

Βαδίζοντας σε μια εποχή χωρίς ουσιαστικά οικονομικά και επικοινωνιακά σύνορα, ο πολιτισμός αποτελεί την κύρια ειδοποιό διάκριση των λαών. Το πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα της Ελλάδας συνιστά το βασικό της πλεονέκτημα στο νέο αυτό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Ο ελληνικός πολιτισμός θεμελιώθηκε πάνω σε ανοικτούς ορίζοντες και κατάφερε διαχρονικά να συνθέσει παραδόσεις και κουλτούρες. Διαθέτει το ηθικό και αξιακό φορτίο να καταστεί αφετηρία διάλογου μεταξύ παραδόσεων και πολιτισμών, που η ανθρωπότητα έχει τόση ανάγκη ιδιαίτερα σε μια περίοδο, που οι πολιτισμικές διαφορές προκαλούν συγκρούσεις ή μετατρέπονται σε δρακόντεια τείχη μεταξύ των λαών.

Είναι τυχερές οι κοινωνίες αυτές, που στους κόλπους τους δραστηριοποιούνται πολιτιστικές ομάδες και σύλλογοι, που συνδέουν ευγενικά το χθες με το σήμερα και βάζουν τις βάσεις του αύριο. Ένας από τους συλλόγους αυτούς, είναι και οι  «ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ», που βάζουν το δικό τους λιθαράκι στο οικοδόμημα αυτό, ξεκινώντας μια νέα ελπιδοφόρα προσπάθεια, που είναι σίγουρο πως θα μας φέρει πιο κοντά στην Τέχνη και τον Πολιτισμό.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΠΑΛΟΚΑΣ

andreasmpalokas.blogspot.com